Ατοπική Δερματίτιδα: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης πάθηση του δέρματος που προκαλεί φαγούρα, ξηρότητα και ερεθισμό. Συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία αλλά μπορεί να επηρεάσει και ενήλικες. Στο άρθρο αυτό εξηγούμε τι είναι η ατοπική δερματίτιδα, ποια είναι τα βασικά συμπτώματά της και ποιες είναι οι σύγχρονες μέθοδοι αντιμετώπισής της.

Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα;

Η ατοπική δερματίτιδα (γνωστή και ως ατοπικό έκζεμα) είναι μια χρόνια δερματική πάθηση που χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Ανήκει στις λεγόμενες “ατοπικές” παθήσεις, δηλαδή σε παθήσεις που σχετίζονται με υπεραντιδραστικότητα του ανοσοποιητικού, όπως το άσθμα και η αλλεργική ρινίτιδα.

Το δέρμα των ατόμων με ατοπική δερματίτιδα είναι πιο ευαίσθητο και έχει διαταραγμένη προστατευτική λειτουργία, με αποτέλεσμα να ερεθίζεται εύκολα από εξωτερικούς παράγοντες, όπως το κρύο, ο ιδρώτας ή τα αρωματικά σαπούνια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας;

• Έντονος κνησμός (φαγούρα)

Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η επίμονη φαγούρα. Συχνά είναι τόσο έντονη που προκαλεί ξύσιμο, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η κατάσταση του δέρματος.

• Ξηρό και ερεθισμένο δέρμα

Το δέρμα παρουσιάζει ξηρότητα, κοκκινίλες, λέπια ή και ρωγμές. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν μικρές φουσκάλες ή υγρά εξανθήματα.

• Τοπική εντόπιση των συμπτωμάτων

Η ατοπική δερματίτιδα συνήθως εμφανίζεται σε συγκεκριμένα σημεία: στα παιδιά κυρίως στο πρόσωπο και στις κλειδώσεις (αγκώνες, γόνατα), ενώ στους ενήλικες πιο συχνά στα χέρια, στον λαιμό και γύρω από τα μάτια.

Περίοδοι έξαρσης και ύφεσης

Η πάθηση έχει κυκλικό χαρακτήρα. Υπάρχουν περίοδοι που τα συμπτώματα επιδεινώνονται (ιδίως τον χειμώνα ή σε περιόδους έντονου στρες) και περίοδοι που το δέρμα φαίνεται πιο ήρεμο.

Τι προκαλεί την ατοπική δερματίτιδα;

Η ακριβής αιτία δεν είναι απόλυτα γνωστή, αλλά φαίνεται ότι πρόκειται για συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Συχνά υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών ή άσθματος.

Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση περιλαμβάνουν:

• Ξηρός αέρας ή απότομες αλλαγές θερμοκρασίας

• Ιδρώτας

• Αρωματισμένα σαπούνια, απορρυπαντικά και καλλυντικά

• Στρες και έντονα συναισθήματα

• Ορισμένες τροφές ή αλλεργιογόνα

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα και στο ιστορικό του ασθενούς. Ο γιατρός εξετάζει το δέρμα, ρωτά για το πότε ξεκίνησαν τα συμπτώματα, πού εμφανίζονται και αν υπάρχει ιστορικό αλλεργιών. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση αίματος που να επιβεβαιώνει τη διάγνωση, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις γίνονται αλλεργικά τεστ ή εξετάσεις για αποκλεισμό άλλων παθήσεων.

Παιδική και ενήλικη μορφή της ατοπικής δερματίτιδας

Η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ζωή, όμως παρουσιάζει ορισμένες διαφορές ανάλογα με την ηλικία.

Παιδική μορφή

Στα βρέφη και τα μικρά παιδιά, η ατοπική δερματίτιδα εμφανίζεται συχνότερα στο πρόσωπο, κυρίως στα μάγουλα, αλλά και στο τριχωτό της κεφαλής ή στο σώμα. Το δέρμα φαίνεται κόκκινο, ξηρό και μερικές φορές βγάζει υγρά. Τα παιδιά ξύνονται συχνά, κάτι που μπορεί να προκαλέσει μικρές πληγές.

Καθώς το παιδί μεγαλώνει, οι βλάβες μετακινούνται σε άλλες περιοχές του σώματος, όπως οι αγκώνες, τα γόνατα και οι καρποί. Η πάθηση συχνά βελτιώνεται με την ηλικία, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις εξαφανίζεται εντελώς μέχρι την εφηβεία.

Ενήλικη μορφή

Στους ενήλικες, η ατοπική δερματίτιδα συνήθως έχει πιο χρόνια μορφή, με έντονη ξηρότητα και παχιά, ερεθισμένα σημεία. Οι περιοχές που προσβάλλονται πιο συχνά είναι τα χέρια, ο λαιμός, το πρόσωπο και γύρω από τα μάτια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η πάθηση μπορεί να εμφανιστεί για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή, χωρίς προηγούμενο ιστορικό στην παιδική ηλικία.

Η ενήλικη μορφή είναι πιο επίμονη και συχνά σχετίζεται με έντονο στρες ή αλλεργικούς παράγοντες. Η φροντίδα του δέρματος πρέπει να είναι πιο συστηματική και να περιλαμβάνει μακροχρόνια πρόληψη των εξάρσεων.

Πώς αντιμετωπίζεται η ατοπική δερματίτιδα;

Η θεραπεία στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, τη μείωση των εξάρσεων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.

• Καθημερινή ενυδάτωση

Η τακτική χρήση ενυδατικής κρέμας είναι το πιο βασικό βήμα. Ενισχύει τον δερματικό φραγμό και μειώνει την ξηρότητα και τον κνησμό.

• Τοπικά κορτικοστεροειδή

Σε περιόδους έξαρσης, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει τοπικές κρέμες με κορτιζόνη για να μειώσει τη φλεγμονή. Πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και πάντα υπό ιατρική καθοδήγηση.

• Αντιισταμινικά

Σε περιπτώσεις έντονης φαγούρας, τα αντιισταμινικά βοηθούν στην ανακούφιση και διευκολύνουν τον ύπνο.

• Αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων

Η χρήση ήπιων σαπουνιών χωρίς άρωμα, η αποφυγή συνθετικών υφασμάτων και η μείωση του στρες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της πάθησης.

• Νεότερες θεραπείες

Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθούν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή βιολογικές θεραπείες που στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτά χορηγούνται μόνο από ειδικούς γιατρούς και υπό στενή παρακολούθηση.

Σύνοψη

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια συχνή αλλά ενοχλητική πάθηση του δέρματος, με βασικά χαρακτηριστικά τη φαγούρα, την ξηρότητα και τις εξάρσεις. Αν και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, η σωστή ενυδάτωση, η αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων και η ιατρική καθοδήγηση μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη διαχείρισή της και να βελτιώσουν την καθημερινότητα του ασθενούς.